Trẻ tự kỷ gặp khó khăn trong việc chơi, vì trẻ có khiếm khuyết trong giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi rập khuôn . Chơi là một phương tiện trung gian nhằm giúp trẻ phát triển kỹ năng nhận thức như giải quyết vấn đề, sắp xếp thứ tự và bắt chước. Chơi cũng hỗ trợ sự phát triển của ngôn ngữ, kỹ năng vận động, tương tác xã hội và hiểu biết và giao tiếp với người khác. Trẻ tự kỷ thường có các rối loạn các quá trình cảm giác, chơi và đồ chơi có thể giúp cho trẻ điều hòa các giác quan. Để trẻ tự kỷ chơi được trước hết chúng ta cần phải:
XÁC ĐỊNH KHẢ NĂNG CHƠI CỦA TRẺ
Quan sát trẻ chơi sẽ giúp ta hiểu khả năng chơi của trẻ và xác định những lĩnh vực chơi cần triển khai thêm. Trẻ tự kỷ gặp khó khăn về chơi với những kỹ năng sau đây:
– Quan sát và bắt chước trò chơi của người khác
– Đọc ý của người khác
– Hiểu qui tắc, luật lệ
– Luân phiên
– Theo một chuỗi hướng dẫn
– Thay đổi trò chơi
– Hiểu điều trẻ muốn làm và người khác muốn làm có thể khác nhau
– Linh động trong vai trò của mỗi người trong trò chơi
– Chơi giả vờ.
Khi quan sát trẻ chơi, ta cần tự đặt các câu hỏi dưới đây:
1.Trẻ có thích vài đồ chơi nào không? Đồ chơi nào được trẻ thích nhất? Trẻ có thích những đồ chơi quay, chuyển động, hay đồ chơi có chất liệu đặc biệt? thứ gì trẻ sợ hoặc gét nhất?
2.Trẻ dùng đồ chơi như thế nào? Quan sát xem trẻ có xếp thành hàng hoặc phân loại đồ chơi, có hành động lặp đi lặp lại, dùng đồ chơi không phù hợp …
3.Trẻ thích loại trò chơi nào?Trò chơi ồn ào, im lặng, xây dựng, trốn tìm hoặc tương tác với người khác…
4.Trẻ có chơi với ai không? Quan sát cách trẻ tương tác với người lớn và các trẻ khác.
– Tạo ra ngang tầm mắt với trẻ, cố gắng tạo ra sự chú ý của trẻ vào người chơi và người chơi cũng phải chú ý vào hành động trẻ đang làm
– Dùng từ thật đơn giản hướng tới vật trẻ đang nhìn hoặc hành động trẻ đang làm. Ví dụ trẻ nhìn thổi bóng thì nói “bóng”, chọc ngón tay vào bòng nổ thì nói “bùm”…
– Chơi hồn nhiên, bắt chước hành động chơi của trẻ, tạo không khí vui nhộn, hào hứng mới thúc đẩy được trẻ tương tác với người chơi.
– Có thể lặp đi lặp lại một số từ lệnh, tạo sự tiên lượng ở trẻ, ví dụ: môt, hai…ba “mở”, giơ tay chờ đợi hành động đập “je”.
– Có phần thưởng: Khi trẻ làm được phần thường là lời khen ngợi và kết hợp tác động vui nhộn vào cơ thể hoặc đồ ăn hoặc thứ trẻ thích.
– Các đồ chơi nên xếp riêng từng loại vào từng hộp nhựa có nắp và dán nhãn bên ngoài là ảnh hoặc biểu tượng về đồ chơi đó, trẻ chơi từng thứ một, chơi xong dạy trẻ cất phải cất gọn gàng ngăn nắp. Nên có rổ có biểu tượng “xong rồi” đi cùng mỗi khi chơi để yêu cầu trẻ kết thúc trò chơi. Hỗ trợ trẻ nếu trẻ không biết chơi theo cách “ cầm tay chỉ việc và giảm dần sự giúp đỡ”
– Với trẻ chưa biết chơi hoặc mức độ nặng thì ban đầu khi chơi cần 2 người: một người là đối tác chơi, một người hỗ trợ trở chơi, sâu đó đổi lại vai.
– Các trò chơi nhóm nên tạo cho trẻ sự chờ đợi và biết lượt chơi.
